Όλοι ξέρετε ποιος είναι ο Henry Ford και όσοι δεν ξέρετε να έρθετε αύριο με τον κηδεμόνα σας. Ή να διαβάσετε εδώ. Θα βάλω τεστ την άλλη εβδομάδα.
Αυτό που έχουν δει όλοι είναι η τεράστια επιτυχία του στον κόσμο των επιχειρήσεων και η τεράστια επινόηση του Production Assembly Line, ή της Γραμμής Παραγωγής όπως το λέμε στα Ελληνικά. Και έχουν δίκιο σε όλα γιατί όντως ο άνθρωπος αυτός έχει μείνει στην Ιστορία για αυτό το λόγο.
Εγώ, όμως θα δω πίσω από όλα αυτά και θα σας πάω σε μια κίνηση του Ford, η οποία είναι λιγότερο γνωστή και η οποία οδήγησε μερικούς από τους ομοίους του να τον κατηγορήσουν για σοσιαλιστή. Τελικά όμως ήταν σοσιαλιστής, ή σοσιαληστής;
Ποια είναι η κίνηση αυτή που έμεινε, κακώς, σχετικά αφανής;
Μέχρι τότε, η ημερήσια αποζημίωση ενός ανειδίκευτου εργάτη σε ένα εργοστάσιο (προφανώς και στα εργοστάσια του Ford) ήταν περίπου 2 δολάρια τη μέρα (ειρωνικά περίπου το ίδιο σε ευρώ είναι τώρα στην Ελλάδα. Βέβαια το τότε ήταν το 1914). Ο Henry Ford αύξησε την ημερήσια αποζημίωση στα εργοστάσιά του στα 5 δολάρια την μέρα, ουσιαστικά υπερδιπλασιάζοντάς την, ενώ μείωσε τις ώρες εργασίας την ημέρα από τις 9 στις 8.
Οι κακές γλώσσες της εποχής λέγανε ότι το έκανε ώστε να μπορούν οι εργάτες του να αγοράσουν αυτοκίνητο από την επιχείρησή του, ή ότι ξαφνικά έγινε σοσιαλιστής (η Οκτωβριανή Επανάσταση δεν είχε γίνει ακόμα, οπότε ο σοσιαλισμός είχε λίγο διαφορετικό νόημα, αλλά αυτά είναι ψιλά γράμματα).
Αλλά τι, τελικά, ισχύει;
Αρχικά να πούμε ότι το να αγοράσουν οι εργάτες του αυτοκίνητο θα ήταν μάλλον μικρό κίνητρο. Κατά μέσο όρο ο κάθε εργάτης έφτιαχνε 20 αυτοκίνητα τον χρόνο. Ακόμα κι αν αγόραζε το ένα κάθε χρόνο (απίθανο) θα έμεναν 19 αυτοκίνητα το χρόνο που κάτι έπρεπε να γίνουν.
Άρα μια λύση μένει. Ο Henry Ford, εκτός από οικονομική ιδιοφυΐα ήταν ΚΑΙ σοσιαλιστής!…. όχι…. δεν ήταν. Ήταν ένας από τους πιο έξυπνους οικονομολόγους-επιχειρηματίες που έχω υπόψιν μου.
Τα προβλήματα της εποχής ήταν 3:
- Οι εργάτες ανά πάσα στιγμή έφευγαν από τις δουλειές τους, μερικές φορές χωρίς καν να ειδοποιήσουν. Ενδεικτικό είναι ότι για 100 διαθέσιμες θέσεις εργασίας ένα εργοστάσιο της εποχής έκανε 300 προσλήψεις το χρόνο.
- Οι εργάτες εργάζονταν με “μισή καρδιά” αφού οι περισσότεροι, λόγω του χαμηλού ημερομισθίου, ήταν αναγκασμένοι να κάνουν τουλάχιστον μια δουλειά ακόμα (part time).
- Δεν υπήρχε καμία εξειδίκευση, αφού κανένας δεν έμενε αρκετά σε μια δουλειά για να την μάθει καλά.
Με την αύξηση του ημερομισθίου, ο Ford κατάφερε να κρατήσει τους εργάτες του στα εργοστάσιά του, με αποτέλεσμα να έχει την σιγουριά και την ευκαιρία να τους εκπαιδεύσει χωρίς να ανησυχεί ότι το κόστος της εκπαίδευσης θα πάει χαμένο. Επιπλέον, επειδή ΟΛΟΙ ήθελαν να εργαστούν στα εργοστάσιά του (10.000 νέοι πήγανε στο Detroit στις πρώτες 24 ώρες που έγινε γνωστή η είδηση), είχε την δυνατότητα να επιλέγει την αφρόκρεμα των διαθέσιμων εργατών. Προσθέστε σε αυτά και την επινόηση της Γραμμής Παραγωγής και μόλις καταλάβατε γιατί ο Ford με 13.000 εργάτες παρήγαγε 260.000 αυτοκίνητα το χρόνο ενώ όλος ο υπόλοιπος τομέας παρήγαγε 280.000 αυτοκίνητα το χρόνο με 66.000 εργάτες.
Τα κέρδη του Ford αυξήθηκαν 200% σε δύο χρόνια.
Ο Ford όχι μόνο δεν ήταν σοσιαλιστής, ήταν απλά ένας καπιταλιστής ο οποίος όμως καταλάβαινε την βασική αρχή του καπιταλισμού (που μερικοί την έχουν χάσει τελευταία είναι η αλήθεια).
Για να κερδίσεις εσύ, πρέπει να κερδίσει και η οικονομία, άρα πρέπει να κερδίσουν και οι πολλοί.
Ένα μάθημα που καλό είναι να μάθουν και πολλοί βιομήχανοι και εργοδότες στην Ελλάδα (και γιατί όχι ΚΑΙ οι κυβερνώντες…. κακό δε κάνει)
Νάσος Μάμαλης, Οικονομολόγος
