D-Day

Vol II. Crux Sancta Sit Mihi Lux: Η Σταυροφορία του Λαού και ο Πέτρος ο Ερημίτης

Πριν ακόμα από την εκλογή του Πάπα Ουρβανού Β’ από το Κολλέγιο των καρδιναλίων το έτος 1088, στους κύκλους του Βατικανού, ψίθυροι για ένα γενικό κίνημα προς την ανατολή γίνονταν όλο και πιο έντονοι, περιμένοντας μόνο μια αφορμή και έναν μπούσουλα, είτε Θεό είτε άνθρωπο έτσι ώστε να συσπειρωθεί όλη η Ευρώπη κάτω από το λάβαρο του Χριστού (και της Εκκλησίας). Τα οφέλη πολλά, ίσως πολύ περισσότερα από ότι θα μπορούσαν να φανταστούν οι δυτικοί άρχοντες και οι πνευματικοί τους ηγέτες. Τόνωση του θρησκευτικού φρονήματος των όλο και απόμακρων φεουδαρχών, άμεση εκμετάλλευση του ανθρώπινου δυναμικού των βασιλείων της Ευρώπης για ένα ‘’ανοιγματάκι’’ στην ανατολή των αιρετικών και των απίστων, και φυσικά άμεση αποταμίευση των λαφύρων καθώς και παπικά προπύργια στις μέχρι τότε απρόσιτες και μυστηριώδεις ακτές των Αγίων Τόπων, εκεί όπου διαδραματίστηκαν όλα τα γεγονότα κατά τας γραφάς, δηλαδή τόσο κοντά αλλά και τόσο μακριά ταυτόχρονα.

Οι αφορμές που έψαχνε η Αγία Έδρα εμφανίστηκαν ως εκ θαύματος, η μια πολύ κοντά με την άλλη. Οι Σελτζούκοι. Όχι οι ίδιοι αυτοπροσώπως αλλά τα αποτελέσματα της εισβολής τους. Στο Άρθρο των Σταυροφοριών αναφέρω ότι οι Σελτζούκοι, (και άλλες ορδές της στέπας) έμελλε να επιβάλλουν φοβέρες αλλαγές στο πολιτικό και κατά προέκτασίν θρησκευτικό χάρτη της Ευρασίας. Η αστραπιαία απώλεια των ανατολικών επαρχιών της Αυτοκρατορίας, η ήττα στο Ματζικέρτ το 1071 και η ίδρυση διάφορων χαλιφάτων στην κατεχομένη περιοχή της Ανατολίας οδήγησε τον  Αυτοκράτορα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας Αλέξιο Α’ Κομνηνό να ζητήσει από τον εκπρόσωπο των χαμένων επαρχιών της πάλαι ποτέ κραταιάς Ρώμης βοήθεια για την εξ Ανατολών απειλή.

Συγκεκριμένα στην επιστολή του, της οποίας η γνησιότητα του περιεχομένου αμφισβητείται από μερίδα ιστορικών, ζητά μισθοφορική βοήθεια από τον Πάπα για να εκδιωχθούν οι άπιστοι από τα χριστιανικά εδάφη. Επειδή όμως μιλάμε για πολιτική και η θρησκεία (όχι η πίστη) είναι προέκταση της πολιτικής, η απάντηση φαβορί του Ουρβανού Β’ θα ήταν κάτι ανάμεσα σε γέλια και στο ‘’Αλεκάρα ας προσέχατε με το Σχίσμα, ευλόγησον’’. Το άγαστο ενδιαφέρον του Πάπα  σε συνδυασμό με τα προαναφερθέντα στοιχεία για τη σύσταση της Ευρώπης καθώς και τα ερεθίσματα των πρώτων χρόνων της Ισπανικής ρεκονκιστα (Reconquista, εκδίωξη του Ισλάμ από την Ιβηρική χερσόνησο) μετέτρεψε την απάντηση του σε ‘’ ναι μα φυσικά αγάπη μου, το ίδιο σκεφτόμουνα κι εγώ τις προάλλες’’. Η δεύτερη αφορμή που γεννήθηκε από την εισβολή των Σελτζούκων ήταν η κακομεταχείριση του Πέτρου του Ερημίτη από τους Σελτζούκους στην Ιερουσαλήμ.

Ο Πέτρος ήταν ιδιαίτερα ικανός στο να παρασύρει τις μάζες και αυτό έκανε. Πύρινοι λόγοι, μίσος για τους απίστους, πιστοποίηση του γεγονότος περί διωγμού των προσκυνητών από τους Αγίους Τόπους ήταν ικανά να συγκεντρώσουν ένα τεράστιο πλήθος ‘’πιστών’’ που ήθελαν να ελευθερώσουν εαυτόν από το βάρος της αμαρτιας και τους Αγίους Τόπους από το βάρος των Μουσουλμάνων (και από το βάρος του πλούτου της Ανατολής) φυσικά. Γρήγορα η κατάσταση ξέφυγε από τα χέρια της εκκλησίας και των αρχόντων. Αφού ολοκλήρωσε την περιοδεία τους σε Φραγκία και Γερμανία όπου διεξήχθησαν και σφαγές Εβραίων και λαφυραγωγήσεις των περιουσιών τους, ο Πέτρος και το άθλιο μπουλούκι του συγκεντρωθήκαν στην Κολωνία και από εκεί, ξεκίνησαν το ταξίδι τους. Η Σταυροφορία ανακοινώθηκε και επίσημα από τον Πάπα Ουρβάνο Β’ στη σύνοδο του Κλερμόντ το 1095 και πήρε το όνομα της από τον κόκκινο σταυρο που έραβαν τα μέλη στα ρούχα τους ( οι τον Σταυρόν- φέροντες). Σύντομα ο ενθουσιασμός σίγησε και η ανθρώπινη φύση κέρδισε τη δύναμη της πίστης αφού έτσι κι αλλιώς οι αμαρτίες θα διαγράφονταν.

Η Σταυροφορία του Λαού όπως αργότερα ονομάστηκε σάρωσε τα πάντα στο διάβα της σε Ουγγαρία και στην επικράτεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Λεηλασίες, μικροεπιδρομές, σφαγές, βιασμοί και πλιάτσικο ήταν συνήθεις πρακτικές των σταυροφόρων. Η δράση τους έμεινε για πάντα αποτυπωμένη στην παράδοση των περιοχών που πέρασαν και στο μέλλον αντιμετωπίστηκαν με καχυποψία από πολλούς ηγεμόνες. Ο αυτοκρατορικός στρατός έβαλε τέλος στις ακρότητες και οδήγησε το συρφετό στην Κωνσταντινούπολη και τον Πέτρο να λογοδοτήσει μπροστά στον Αυτοκράτορα Αλέξιο ο οποίος, βλέποντας την κατάντια του όχλου του Πέτρου τον συμβούλευσε να μην περάσει στην ασιατική πλευρά αλλά να περιμένει τους καλυτέρα οργανωμένους Σταυροφόρους άρχοντες της Δύσης.

Ο Πέτρος πολύ θα θελε να τον ακούσει αλλά πλέον ο όχλος ήταν εκτός ελέγχου ακόμη και από τον Πέτρο. Οι μικροεπιδρομές συνεχίστηκαν στα προάστια της Βασιλεύουσας και η κατάσταση θύμιζε καζάνι που βράζει. Ο αυτοκράτορας τότε διέταξε να μεταφέρουν τους σταυροφόρους στην απέναντι όχθη έτσι ώστε να ηρεμήσουν και αυτοί, λυσσασμένοι για μάχη και πλιάτσικο, καθώς και οι περιοχές που λυμαίνονταν. Ο όχλος αφού αποβιβάστηκε στη Μικρά Ασία, επιδόθηκε σε λεηλασίες και σφαγές περισσότερο χριστιανικών πληθυσμών παρά μουσουλμάνων  μέχρι που, παρά τις ασήμαντες επιτυχίες τους αποδεκατίστηκαν από τον Κιλιτζ Αρσλάν Α΄ των Σελτζούκων  ύστερα από τη φονική ενέδρα στο Σιβετοτ, κοντά στη Νίκαια της Βιθυνίας. Οι απώλειες υπολογίζονται να ξεπερνούν τους 25.000 νεκρούς. Όσοι γλίτωσαν, κυρίως γυναικόπαιδα πουλήθηκαν σαν σκλάβοι στα παζάρια της ανατολής. Οι λιγοστοί που κατάφεραν να ξεφύγουν μεταφέρθηκαν στην ευρωπαϊκή ακτή από τους Βυζαντινούς.

Ο Πέτρος ο Ερημίτης ο οποίος είχε διαφύγει πίσω στην Κωνσταντινούπολη για να ζητήσει τη βοήθεια του Αυτοκράτορα, γλίτωσε τη σφαγή και την υποδούλωση για να ενταχθεί εκ νέου στην πραγματική Σταυροφορία, αυτή τη φορά στην υπηρεσία του Γοδεφρείδου της Μπουγιόν.

Έτσι άδοξα έληξε η σύντομη αλλά ταραχώδης Σταυροφορία του Λαού, προμηνύοντας τα πραγματικά κίνητρα των Σταυροφόρων που ακολουθήσαν τον άναρχο όχλο μόλις μερικές μέρες μετα από τη σφαγή στο Σιβετοτ και που έμελλε να ιδρύσουν τα απομονωμένα Σταυροφορικά βασίλεια τους στις ακτές των Αγίων τόπων λίγα χρόνια αργότερα.

Ράπτης Γεώργιος Α., Ιστορικός 

Facebooktwitterpinterestinstagram

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *