Την Τουρκία την ξέρετε σαν μια επιθετική και ίσως επικίνδυνη χώρα που βρίσκεται στα σύνορά μας και μας έχει προκαλέσει και συνεχίζει να μας προκαλεί αρκετά προβλήματα.
Ας δούμε όμως την Τουρκία κάτω από τον φακό ενός οικονομολόγου. Το Τουρκικό οικονομικό μοντέλο μοιάζει πάρα πολύ, αναμενόμενα, με το Αμερικάνικο. Ένας δημόσιος τομέας που δίνει ενέσεις ρευστότητας στον ιδιωτικό μέσα από τις στρατιωτικές δαπάνες, κάποια κοινωνική πρόνοια για όλους τους πολίτες και καπιταλιστικά επιχειρηματικά μοντέλα για τους υπόλοιπους τομείς. Η Τουρκική Οικονομία διαθέτει παραγωτικούς τομείς πέραν του πρωτογενή τομέα, έστω όχι ιδιαίτερα ισχυρούς ασφαλώς, σε αντίθεση με την Ελλάδα. Άλλη μια διαφορά με εμάς είναι το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής της προορίζεται για την εσωτερική αγορά και οι εξαγωγές της είναι μικρότερες από ότι θα περίμενε κανείς από μια χώρα τέτοιο μεγέθους. Το κοινό έδαφος που έχουμε με την Τουρκία είναι η σημαντική ένεση κεφαλαίων που και για τις δύο χώρες παίρνει το όνομα Τουρισμός.
Η Τουρκική Οικονομία ολοκλήρωσε το τρίτο τρίμηνο του 2016 μια σημαντική ανοδική πορεία σε όλους τους τομείς, με ένα υφεσιακό τρίμηνο. Λίγο η μείωση της εσωτερικής κατανάλωσης, λίγο η πτώση του τουρισμού (ειδικά μετά το πραξικόπημα) κατά 36% παρακαλώ, η οικονομία χωρίς να βρεθεί σε πτωτική πορεία, σταμάτησε να ανεβαίνει ραγδαία όπως γινόταν μέχρι τότε. Το τέταρτο τρίμηνο, επέστρεψε στην άνοδο, αλλά σε ποσοστό πολύ μικρό, για το οποίο οι αναλυτές (World Bank) λένε ότι δεν αρκεί για να μπορεί κανείς να πει ότι ο «κίνδυνος» έχει περάσει.
Τώρα που το δημοψήφισμα τελείωσε και ο Ερντογάν είναι, ή έστω θα είναι σύντομα, Σουλτάνος σε όλα πέραν της επίσημης ονομασίας, πως θα προχωρήσει η Τουρκική Οικονομία και πως θα επηρεάσει αυτό εμάς;
Το δημοψήφισμα έχει ένα πράγμα που μπορεί να επηρεάσει θετικά την Τουρκική Οικονομία. Η συγκέντρωση των εξουσιών στα χέρια ενός ατόμου, όσο και αν θέλουμε να το αποφύγουμε πολιτικά, κάνει καλό στην οικονομία, εφόσον πάντα το άτομο αυτό είναι ικανό να την διαχειριστεί. Οι αλλαγές και μεταρρυθμίσεις που θα πρέπει να γίνουν μπορούν να γίνουν πιο εύκολα από έναν παντοδύναμο πρόεδρο, από ότι μια Βουλή με πολλές αντιμαχόμενες απόψεις.
Ωστόσο το γεγονός ότι το αποτέλεσμα δεν ήταν ξεκάθαρο, όσο και η πόλωση που έχει δημιουργηθεί, προκαλεί ένα κύμα αβεβαιότητας στην Τουρκία. Θα το αναγνωρίζατε αν σας έλεγα ότι είναι το κλίμα που επικρατούσε στην Ελλάδα μετά το Καστελόριζο. Η εσωτερική αγορά δεν έχει ακόμα την εμπιστοσύνη να ανοιχτεί. Η εσωτερική ύφεση θα συνεχιστεί, κατά συνέπεια η Οικονομία θα μείνει τουλάχιστον στάσιμη σε αυτόν τον τομέα. Θα μπορούσε να πει κανείς, ότι η μετάβαση προς την Οθωμανική Αυτοκρατορία, σκοτώνει σιγά σιγά την Σύγχρονη Τουρκική Οικονομία.
Για να μπορέσει η Τουρκία να ξυπνήσει και να διατηρήσει τους θετικούς οικονομικούς της ρυθμούς έχει ουσιαστικά δύο επιλογές. Είτε θα αναθερμάνει τις σχέσεις της με την Ευρώπη, ώστε να έχει την δυνατότητα να αυξήσει τις εξαγωγές της για να διατηρήσει την παραγωγή της σε ψηλά επίπεδα, είτε θα αναγκαστεί να μειώσει τις προκλήσεις για να κάνει την χώρα να φαίνεται πιο ασφαλής για τους τουρίστες, προκειμένου να τονωθεί η αγορά μέσω της αύξησης του Τουρισμού.
Τώρα σχετικά με εμάς. Αν η Τουρκία αποφασίσει να τραβήξει το σχοινί για να το σπάσει, αυτό σημαίνει ότι μπορούμε να περιμένουμε νέες καραβιές μεταναστών στα παράλια μας, το οποίο θα δημιουργήσει μια κατάσταση δύσκολη έως επικίνδυνη που δεν θα μπορούμε να αντιμετωπίσουμε χωρίς την οικονομική βοήθεια των εταίρων μας. Αυτό από την άλλη θα καταδικάσει την Τουρκική Οικονομία, σε βαθμό ώστε να γίνει αγώνας δρόμου ανάμεσα στην αντοχή την δική της και την εξάντληση της βοήθειας που θα λάβουμε.
Αν η Τουρκία αποφασίσει να μειώσει τις προκλήσεις στο Αιγαίο για να μπορέσει να φέρει περισσότερο Τουρισμό, εκτός από την ίδια θα ευνοηθούν σε σημαντικά μεγαλύτερο βαθμό τα δικά μας, ακόμα περισσότερο «ασφαλή» πλέον, νησιά. Κατά συνέπεια η συγκεκριμένη πολιτική θα ευνοήσει οικονομικά και τους δύο, αν και περισσότερο είναι η αλήθεια εμάς.
Ο νέος Σουλτάνος έχει αρκετές επιλογές στον οικονομικό τομέα. Η αλήθεια είναι ότι τελικά το «Ναι» στο δημοψήφισμα μας έχει ευνοήσει οικονομικά αρκετά περισσότερο από ότι νομίζουμε. Ωστόσο οφείλουμε πρώτα να δούμε και τις επόμενες κινήσεις, πρώτα σε πολιτικό και μετά σε οικονομικό επίπεδο, του Κ. Ερντογάν.
Mάμαλης Νάσος, Οικονομολόγος
