Σήμερα θα σας πω κάτι που θα σας φανεί πολύ περίεργο. Ξεκινάω από μια απλή ερώτηση.
Η βελτίωση της τεχνολογίας, λειτουργεί πάντα ευεργετικά για μια οικονομία;
Η αρχική αντίδραση του οποιουδήποτε σε μια τέτοια ερώτηση είναι φυσικά θετική. Ακόμα και στην οικονομική θεωρία, ένας από τους παράγοντες της αύξησης της προσφοράς (και δηλαδή της παραγωγής) ή της μείωσης του κόστους είναι η βελτίωση της τεχνολογίας.
Πως σου ήρθε εσένα, θα μου πείτε, να κάνεις ένα τέτοιο ερώτημα; Απλά. Σε μια συζήτηση που είχα πριν λίγες μέρες με μια πολύ καλή φίλη, μιλήσαμε για τον λόγο για τον οποίο διαβάζουμε και οι 2 e-books και όχι hard-copy βιβλία. Η φίλη το κάνει για να μπορεί να διαβάζει παντού με το tablet της και εγώ το κάνω για να μην μπορώ να διαβάζω στο κρεβάτι και να μπορώ να κοιμάμαι (γιατί αλλιώς… συνέντευξη με ένα βρικόλακα με έβλεπα…).
Όταν λοιπόν για 2 άτομα που και στα δύο αρέσει το διάβασμα, η ίδια τεχνολογία χρησιμοποιείται για δύο διαφορετικούς και αντίθετους λόγους (ο ένας για να διαβάσει περισσότερο και ο άλλος λιγότερο) τότε είναι εύλογο το ερώτημα. Στην οικονομία, υπάρχει πιθανότητα μια βελτίωση της τεχνολογίας να έχει αρνητικό αποτέλεσμα;
Ας δούμε την παραγωγή, πάνω στην οποία έχει ουσιαστικά την κύρια επίδρασή της η τεχνολογία (προφανώς βοηθάει και σε άλλους τομείς, αλλά θεωρούμε ότι η κύρια επίδρασή της βρίσκεται εκεί). Από την άποψη της αύξησης της παραγωγής ή/και της μείωσης κόστους, μια βελτίωση της τεχνολογίας είναι πάντα ευεργετική. Παραδείγματα πολλών δεκαετιών αποδεικνύουν χωρίς καμία αμφιβολία το συγκεκριμένο φαινόμενο.
Πάμε τώρα στην πλευρά των εργατών. Η βελτίωση της τεχνολογίας έχει δείξει ότι μερικές φορές προκαλεί σημαντικό αριθμό απολύσεων, γιατί άλλωστε να έχω 10 εργάτες να βιδώνουν, όταν μια μηχανή με έναν εργάτη το κάνει 100 φορές πιο γρήγορα; Οπότε να κάτι το οποίο δεν βελτιώνει η τεχνολογία. Για να απαντηθεί το ερώτημα αυτό, πρέπει να ανατρέξει κανείς σε ένα σημείο όπου η επίδραση των νέων τεχνολογιών και τεχνικών είχαν την μεγαλύτερη επίδραση στην παραγωγή. Αυτή την περίοδο την ονομάζουμε Βιομηχανική Επανάσταση.
Κατά τη Βιομηχανική Επανάσταση, μεγάλο μέρος των εργατών αντικαταστάθηκε από μηχανήματα. Αυτό οδήγησε, βραχυπρόθεσμα, σε μια αύξηση της ανεργίας. Ωστόσο, η μείωση των τιμών ήταν τόσο μεγάλη, ώστε παρά την αύξηση της ανεργίας η ζήτηση αυξήθηκε σε σημείο ώστε να είναι απαραίτητο να αυξηθεί επιπλέον και η παραγωγή. Αλλά οι εξειδικευμένοι εργάτες ήταν λίγοι, με αποτέλεσμα να ανέβουν αρκετά οι μισθοί τους. Και επιπλέον πολλοί άνεργοι, αναγνωρίζοντας την πνοή ενός νέου ανέμου, άρχισαν να εξειδικεύονται, με αποτέλεσμα να απολαμβάνουν και αυτοί μεγαλύτερους μισθούς. Στο τέλος της Βιομηχανικής Επανάστασης, όχι μόνο η ανεργία είχε επανέλθει στα ίδια με τα προηγούμενά της επίπεδα, αλλά το επίπεδο των μισθών είχε αυξηθεί σημαντικά, κάτι στο οποίο βοήθησε και ο γνωστός Henry Ford. Το πως, μπορείτε να το δείτε εδώ.
Τελικά, όπως φαίνεται η τεχνολογία έχει όντως μόνο θετική επίδραση στην οικονομία. Γιατί όμως στην περίπτωση τη δική μου και της φίλης μου, χρησιμοποιείται τόσο διαφορετικά; Η απάντηση έχει καθαρό οικονομικό σκεπτικό, το οποίο δείχνει ότι τελικά η επίδραση της τεχνολογίας είναι θετική και στις δύο περιπτώσεις. Η φίλη μου, θεωρεί σημαντικό το να έχει άμεση και εύκολη πρόσβαση στα βιβλία της και για αυτό χρησιμοποιεί την τεχνολογία με τον τρόπο αυτό. Εγώ θεωρώ ότι ο ύπνος είναι για εμένα προτιμότερος από το να έχω άμεση πρόσβαση στα βιβλία μου (βασικά όχι, αλλά αναγνωρίζω ότι κάποια στιγμή πρέπει να κοιμηθώ θέλω δεν θέλω), οπότε χρησιμοποιώ την ίδια τεχνολογία με διαφορετικό τρόπο, αλλά με τρόπο ώστε να βελτιώνει την κατάστασή μου.
Στο τέλος, η τεχνολογία, ανεξάρτητα πως την χρησιμοποιεί κανείς, βοηθάει πάντα στην οικονομική (και όχι μόνο) ανάπτυξη. Ίσως, λοιπόν, να πρέπει να δώσουμε λίγο περισσότερο βάση στην έρευνα και την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών. Περίπου όση δίνουμε στην εύρεση και πρόσληψη Δημόσιων Υπαλλήλων. Εκτός αν μιλάμε για ερευνητές βέβαια, οπότε τότε ας προσλάβουμε όσους μπορούμε περισσότερους.
Νάσος Μάμαλης, Οικονομολόγος