Σήμερα γράφουμε κάτι, που δεν έχει ποτέ γραφτεί, από όσο γνωρίζω, σε οικονομικό σχόλιο. Το συγκεκριμένο άρθρο αποτελεί προϊόν συζήτησης ανάμεσα σε τρεις πρωτοετείς φοιτητές οικονομικών, το 2001, συγκεκριμένα εμένα και 2 φίλους, στην κενή περίοδο ανάμεσα σε δύο μαθήματα.
Το ερώτημα είναι: Πόσο σταθερή θα ήταν μια οικονομία, της οποία το ανταλλακτικό αγαθό, το χρήμα, θα ήταν οι τσιχλόφουσκες;
Το τι είναι οι τσιχλόφουσκες δεν χρειάζεται, πιστεύω, να το ορίσουμε. Ας ορίσουμε τις φούσκες. Φούσκα, στην οικονομική καθομιλουμένη, είναι οτιδήποτε έχει μικρή έως καθόλου πραγματική αξία, παρουσιάζει μια μεγάλη έκρηξη αξίας για ένα διάστημα και μετά εξαφανίζεται. Οι γνωστότερες φούσκες στην καθημερινή μας ζωή είναι οι μετοχές, ειδικά την περίοδο 2001 με την ξαφνική άνοδο και μετέπειτα πτώση, του χρηματιστηρίου.
Γιατί επιλέξαμε τις τσιχλόφουσκες; Αφενός γιατί ακουγότανε ωραίο πάνω στη συζήτηση, αλλά επιπλέον επειδή έχουν κοινά στοιχεία με τις φούσκες, όσον αφορά την χρήση τους σαν ανταλλακτική αξία. Τα κοινά στοιχεία μιας φούσκας και μιας τσιχλόφουσκας, όταν πρόκειται για την ανταλλακτική τους αξία:
- Είναι πολύ εύκολο και φτηνό να παρασκευαστούν σε μεγάλες ποσότητες.
- Διατηρούνται για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα (το οποίο είναι σχετικό, αλλά πρέπει να κάνουμε και κάποιες παραδοχές)
Το πρόβλημα που έχουν και οι φούσκες και οι τσιχλόφουσκες είναι ότι έχουν ημερομηνία λήξης. Οι τσιχλόφουσκες την ημερομηνία τελικής ανάλωσης, οι φούσκες την ημέρα που ο κόσμος θα ανακαλύψει σιγά σιγά ότι δεν έχουν καμία πραγματική αξία, η οποία δεν είναι συγκεκριμένη, μπορεί να είναι σε μεγάλο βάθος χρόνου, αλλά κάποια στιγμή θα έρθει.
Κατά συνέπεια, όταν επέλθει η ημερομηνία λήξης, το “χρήμα” αυτό αχρηστεύεται στα χέρια αυτού που το κατέχει. Πρακτικά μια οικονομία βασισμένη είτε σε φούσκες, είτε σε τσιχλόφουσκες, είναι καταδικασμένη να καταρρεύσει, αργά η γρήγορα. Με μια βασική διαφορά.
Η φούσκα, άπαξ και χάσει την αξία της, δεν έχει κανενός είδους αξία, κυριολεκτικά δεν αξίζει ούτε το χαρτί πάνω στο οποίο είναι τυπωμένη (αν είναι, εντάξει οι ηλεκτρονικές συναλλαγές δεν ήταν τόσο διαδεδομένες το 2001, δεν βλέπαμε τόσο μπροστά, πρωτοετείς ήμασταν).
Η τσιχλόφουσκα όμως, εφόσον έχει γνωστή ημερομηνία λήξης, έχει μια πραγματική αξία. Συγκεκριμένα, μπορεί να καταναλωθεί. Κατά συνέπεια, κάποιος που γνωρίζει ότι η τσιχλόφουσκα θα χάσει την αξία της σε Χ χρόνο, έχει ακόμα την δυνατότητα να την ανταλλάξει με κάποιον που θα θέλει να την καταναλώσει (με μια μείωση στην αξία της ίσως) ή ακόμα και να την καταναλώσει ο ίδιος.
Τι σημαίνει η παραπάνω διαφορά; Μια οικονομία με χρήμα την τσιχλόφουσκα είναι αρκετά πιο σταθερή και αξιόπιστη από μια οικονομία με χρήμα τις φούσκες, γιατί πολύ απλά, η τσιχλόφουσκα θα διατηρήσει ένα είδος αξίας, έστω μικρής, σε περίπτωση κατάρρευσης.
Αν αναρωτιέστε ποια οικονομία θα λειτουργούσε με μια φούσκα σαν χρήμα… Καμία πραγματική αξία…. έκρηξη (όχι απαραίτητα αλλά σε όλα συμβαίνει) αξίας για ένα διάστημα… Πιθανότητα να χάσει την αξία του εντελώς ή σχεδόν εντελώς σε περίπτωση που θα χαθεί η εμπιστοσύνη… Είπε κανείς χαρτονόμισμα;
Νάσος Μάμαλης, Οικονομολόγος
