Σαν SmashPoint δεν θα μπορούσαμε να μην εμβαθύνουμε λίγο περισσότερο στο θέμα της Συμφωνίας που επιτεύχθηκε στις Πρέσπες για την «επίλυση» του χρόνιου θέματος με την ονομασία των Σκοπίων. Ο καλύτερος τρόπος για να εμβαθύνουμε όμως θεωρήσαμε είναι η συζήτηση με κάποιον γνώστη των διεθνών σχέσεων που σίγουρα θα μπορούσε να μας εξηγήσει καλύτερα το παρασκήνιο και να μας αναλύσει διεξοδικά τις παραμέτρους της εν λόγω συμφωνίας.
Έτσι πραγματοποιήσαμε μια συνέντευξη για το πολύκροτο αυτό θέμα με τον κ. Στάθη Κουτσουράκη, διδάσκων στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων και καταρτισμένο στις Διεθνείς Σχέσεις και Στρατηγικές Σπουδές από το Πάντειο Πανεπιστήμιο. Η συνέντευξη – διάλογος έγινε σε εξαιρετικά θερμό και ευχάριστο κλίμα μεταξύ του κ. Κουτσουράκη και των διαχειριστών – συντακτών του site μας Βασιλικής Σαράφης και Γιώργου Βάλλα και ήταν ιδιαίτερα παραγωγική για την εξαγωγή συμπερασμάτων καθώς και σκέψεων γύρω από το Μακεδονικό ζήτημα. Οι κύριες ερωτήσεις και απαντήσεις που λάβαμε από τον κ. Κουτσουράκη που τον ευχαριστούμε για την πολύτιμη πληροφόρηση μας είναι οι εξής:
- Πώς κρίνεται την εν λόγω συμφωνία; Πιστεύετε ότι είναι μια λύση νίκης και προς τις δύο πλευρές; Είναι δυνατόν αυτή η συμφωνία να φέρει σταθερότητα και ηρεμία στην περιοχή; Υπάρχουν τίποτε γκρίζες ζώνες στην συμφωνία;
«Για να κρίνουνε την συμφωνία των Πρεσπών πρέπει να δούμε ποίοι είναι οι στόχοι στην Ελλάδος από την όλη διαδικασία της διαπραγμάτευσης. Κατά την άποψη μου οι βασικοί στόχοι πρέπει να είναι τρεις: α) Προάσπιση της ιστορικής μας κληρονομιάς, β) καταπολέμηση των αλυτρωτικών τάσεων, και γ) εγκαθίδρυση σταθερότητας και ειρήνης στα Βαλκάνια.
Μπορεί αυτή η συμφωνία να εξασφαλίσει τα παραπάνω? Μια διακρατική συμφωνία είναι δύσκολο να το επιτύχει από μόνη της, πολύ περισσότερο η συγκεκριμένη όπου οδηγηθήκαμε σ έναν επώδυνο συμβιβασμό και για τις δυο πλευρές. Το σίγουρο είναι πως θα μπορούσαμε να πετύχουμε μια πολύ καλύτερη, για τα συμφέροντά μας, συμφωνία.
Από την στιγμή που μπήκαμε στην διαδικασία της διαπραγμάτευσης θα έπρεπε να θεωρούμε ως δεδομένη την αποδοχή από ελληνικής πλευράς της χρίσης του όρου «Μακεδονία» για τον βόρειο γείτονα μας. Με αυτό το δεδομένο το «Βόρεια Μακεδονία» ήταν το δεύτερο καλύτερο όνομα μετά το Σλάβο – Μακεδονία κάτι που δεν θα μπορούσε να γίνει αποδεκτό από την άλλη πλευρά . Το «Βόρεια Μακεδονία» δίνει την εντύπωση προς τους πολίτες τρίτων κρατών, ότι δεν υπάρχει μία μόνο Μακεδονία. Έτσι τα Σκόπια χάνουν την αποκλειστικότητα της χρήσης του ονόματος Μακεδονία. Επίσης πολύ θετικό στοιχείο αποτελεί και η επίτευξη του erga omnes (ονομασία για κάθε χρήση).
Το μεγάλο αρνητικό σημείο της συμφωνίας σχετίζεται με την γλώσσα και την ιθαγένεια. Και στις δύο περιπτώσεις μιλάμε για Μακεδονική γλώσσα και ιθαγένεια. Πρακτικά αναγνωρίζουμε την ύπαρξη ενός Μακεδονικού έθνους με ότι αυτό συνεπάγεται για την προάσπιση της ιστορικής μας κληρονομιάς. Η συμφωνία των Πρεσπών σε αυτό το ζήτημα θα έπρεπε να ήταν πιο ξεκάθαρη. Η άποψη μου είναι πως σαφώς οι πολίτες του εν λόγο κράτους έχουν δικαίωμα να αναγνωριστούν ως ξεχωριστό έθνος, εφόσον το επιθυμούν, αλλά ο προσδιορισμός αυτού του έθνους πρέπει να γίνει με βάση την ιστορική πραγματικότητα και των σεβασμό των ιστορικών δικαιωμάτων της ελληνικής πλευράς. Η αποδοχή Μακεδονικού έθνους και γλώσσας μακροπρόθεσμα περισσότερο δυσχεραίνει παρά διευκολύνει την εξομάλυνση των σχέσεων των δύο κρατών.
Όσον αφορά το θέμα του αλυτρωτισμού πράγματι υπάρχουν αναφορές στην συμφωνία που βοηθούν την καταπολέμηση του αλλά πρέπει να έχουμε υπόψη μας πως, καμία συμφωνία από μόνη της δεν μπορεί να εξασφαλίσει την εξάλειψη του. Βασικό στοιχείο αποτελεί η καταπολέμηση τους εθνικιστικού αφηγήματος που βρίσκει αρκετούς υποστηριχτές στη FYROM. Η ουσιαστική αναγνώριση «Μακεδονικού» έθνους με τον τρόπο που έγινε στην συμφωνία των Πρεσπών δεν βοηθάει προς αυτήν την κατεύθυνση. Βέβαια θα ήθελα να τονίσω πως δεν βρισκόμαστε στην φάση πριν τους βαλκανικούς πολέμους. Δεν υπάρχουν οικονομικοί λόγοι που ε θα ενίσχυαν ενδεχομένως επεκτατικές τάσεις. Αντιθέτως αν τα Σκόπια προσχωρήσουν στην Ε.Ε. θα έχουν ελεύθερη εμπορική πρόσβαση στην Βόρεια Ελλάδα και άρα πολλά οικονομικά πλεονεκτήματα. Είναι ένας τους πολλούς λόγους που καθιστούν την ένταξη στους ευρωατλαντικούς θεσμούς βασική προτεραιότητα για τα Σκόπια. Για αυτό και πιστεύω θα μπορούσαμε να ασκήσουμε περισσότερη πίεση στην άλλη πλευρά επιτυγχάνοντας πολλά περισσότερα. Καταλήγοντας θεωρώ είναι μια κακή συμφωνία με αρκετές γκρίζες ζώνες βάση όσων προείπα.»
- Η συμφωνία ζητάει οι Σκοπιανοί να αλλάξουν την ονομασία της χώρας τους, της ταυτότητας τους αλλά και της ιστορίας τους με τις οποίες έχουν μεγαλώσει 4 γενιές από το 1944. Έτσι θα δεχτούν οι Σκοπιανοί την εν λόγω συμφωνία ή υπάρχει κίνδυνος να πέσει η κυβέρνηση του κ. Ζαέφ και να προκηρυχτούν εκλογές;
«Είναι ένα πιθανό σενάριο, πρέπει βέβαια να επισημάνουμε πως πολλοί πολιτικοί και διανοούμενοι των Σκοπίων έχουν δηλώσει ξεκάθαρα πως ως έθνος δεν έχουν καμία σχέση με τον Μέγα Αλέξανδρο και το αρχαίο Ελληνικό βασίλειο της Μακεδονίας. Για ένα τμήμα του πληθυσμού θα λέγαμε είναι λογική η αποδοχή ενός συμβιβασμού, βλέποντας τα κέρδη και τις προοπτικές που εμφανίζονται για την χώρα τους αλλά και πάλι δεν είναι σίγουρο ότι η συμφωνία τελικά θα περάσει αφού αρκετοί είναι αυτοί που δεν αποδέχονται αλλαγή της συνταγματικής ονομασίας διότι του έχει καλλιεργηθεί το «Μακεδονικό φρόνημα» (βλέπουμε πως ο ίδιος ο πρόεδρος των Σκοπίων δεν αποδέχεται άλλωστε την συμφωνία κάτι που σίγουρα μπορεί να στρέψει τον λαό κατά της συμφωνίας) και έτσι μπορεί απαιτήσει την παραίτηση της κυβερνήσεως και τερματιστεί το αφήγημα της λύσης.»
- Υπάρχει ο κίνδυνος οι Σκοπιανοί να μην δεχτούν την συμφωνία. Πέρυσι σε δημοσκόπηση το 70% των Σκοπιανών ανέφερε ότι ο νούμερο 1 εχθρός της ΠΓΔΜ είναι η Ελλάδα. Υπάρχει κίνδυνος με αυτή τη συμφωνία αντί να έρθει η ειρήνη και η ηρεμία να έχουμε όξυνση της σύγκρουσης; Υπάρχει κίνδυνος από τους Έλληνες να κλιμακώσουν την αντιπαράθεση όπως ήδη βλέπουμε να κατηγορούν την κυβέρνηση σαν προδότες;
«Λόγω της ασάφειας της συμφωνίας όπως προανέφερα υπάρχουν πολλές γκρίζες ζώνες στοιχείο που δεν συμβάλει στην σταθερότητα. Ωστόσο ανοίγεται ένα παράθυρο πλέον μεγαλύτερης συνεργασίας, καταρρίπτεται άλλωστε το αφήγημα που θέλει του κακούς Έλληνες να θέτουν εμπόδια στην ένταξη της ΦΥΡΟΜ, Ε.Ε. και ΝΑΤΟ και άρα την προοπτική ανάπτυξής της. Όσον αφορά την Ελληνική κοινή γνώμη σίγουρα δεν είναι θετική στην πλειοψηφία της. Ήδη βλέπουμε το αρνητικό κλίμα προς την κυβέρνηση, ιδιαίτερα στην Βόρεια Ελλάδα, τους τριγμούς που έχουν προκληθεί στους ΑΝ.ΕΛ. και τις συνεχείς αντιρρήσεις της αντιπολίτευσης ως προς την συμφωνία.»
- Τώρα η συμφωνία είναι στα χέρια των Σκοπιανών και πρέπει να περάσει από τη βουλή και εν συνεχεία από δημοψήφισμα. Τι θα γίνει αν δεν γίνει αποδεκτή; Ποια είναι τα επόμενα βήματα; Υπάρχει Β’ πλάνο; Πως θα επηρεάσει τις σχέσεις των 2 χωρών;
«Ακόμη και αν περάσει εκ πρώτης φάσεως η συμφωνία μεγάλο ρόλο θα παίξουν οι εσωτερικοί παράγοντες που διακατέχουν την γείτονα χώρα όπως η θέση πχ του αλβανικού παράγοντα, των εθνικιστών και η πορεία της οικονομία των Σκοπίων. Το σίγουρο είναι πως το ζήτημα δεν θα σταματήσει να μας απασχολεί για πολύ καιρό ακόμα».
- Θα περάσει η συμφωνία από την Ελλάδα; Βλέπουμε την οργή του λαού που θέλει εκλογές και είδαμε και το θέμα των συλλαλητηρίων. Αν δεν περάσει τι θα γίνει; Ποιο θα είναι το αντίκτυπο;
«Θεωρώ πως είναι δύσκολο να περάσει, με βάση την στάση της κοινής γνώμης αλλά και τα όσα συμβαίνουν σε συμπολίτευση και αντιπολίτευση. Η απόρριψης θα έχει αρνητικό αντίκτυπο για την εικόνα της χώρα στο εξωτερικό, δεδομένης της δυσκολίας να πείσουμε τους εταίρους μας για της σημασία που έχει για εμάς το συγκεκριμένο ζήτημα. Είναι όμως ενδεχομένως ένα κόστος το οποίο θα πρέπει να υποστούμε προκειμένου να αποτρέψουμε πιο δυσάρεστες εξελίξεις στο μέλλον.»
