Με αφορμή ένα πρόσφατο βίντεο κάποιου Πούμπουρα (που ειλικρινά και μετά που το είδα δεν ξέρω ποιος είναι και γιατί το κάνουμε θέμα, δεν παρακολουθώ τόσο πολύ την ελληνική ή ξένη show-biz), αποφάσισα να γράψω μερικές δημοφιλείς και μη δημοφιλείς απόψεις για την αγορά εργασίας στην Ελλάδα. Καταλαβαίνω ότι σε μερικά θα διαφωνούν κάποιοι, ή και όλοι. Αλλά είναι απλά προσωπική μου άποψη, ποτέ δεν είπα ότι έχω το αλάθητο, ευχαρίστως να το συζητήσουμε.
Υπάρχουν δουλειές στην Ελλάδα;
Η βάση της “αγοράς εργασίας” είναι η εργασία. Αν δεν υπάρχουν δουλειές τότε μάλλον δουλευόμαστε. Και η αλήθεια εδώ είναι διττή. Ναι υπάρχουν δουλειές. Κάποιος που έχει μεγάλη ανάγκη και πρέπει να κάνει κάποια δουλειά για να ζήσει, μπορεί να βρει μια δουλειά αν το ψάξει.
Το θέμα εδω είναι, τι δουλειές υπάρχουν. Αν δεν ψάχνεις κάτι συγκεκριμένο, θα βρεις. Αν ψάχνεις κάτι σε συγκεκριμένο κλάδο, εκεί θα δυσκολευτείς αρκετά. Όπως επίσης θα δυσκολευτείς αρκετά να βρεις μια δουλειά που δεν είναι entry-level. Το ξέρω ότι δε θα έπρεπε να κάνει ιδιαίτερη εντύπωση αυτό, έχω παρατηρήσει όμως ότι κάνει.
Τελικά στην Ελλάδα δουλειές υπάρχουν αν είσαι απελπισμένος ή έχεις χαμηλές απαιτήσεις. Αν στοχεύεις σε κάτι συγκεκριμένο (είτε από άποψη κλάδου, είτε από άποψη αποδοχών) και δεν σε επείγει το να βρεις δουλειά (για οποιονδήποτε λόγο), θα δυσκολευτείς πολύ.
Υπάρχει εκμετάλλευση στον χώρο εργασίας;
Εδώ θα μπορούσα να απαντήσω με ένα απλό ναι και να προχωρήσω, αλλά δεν είναι του στυλ μου, οπότε θα το αναλύσω λίγο παραπάνω.
Αν κάποιος σας πει ότι δεν υπάρχουν εργοδότες που εκμεταλλεύονται τους εργαζομένους, είναι μυθομανής.
Βέβαια…
Και κάποιος που θα πει πως ΟΛΟΙ οι εργοδότες εκμεταλλεύονται τους εργαζομένους, κι αυτός μυθομανής είναι.
Υπάρχουν καλοί και κακοί εργοδότες (ο όρος αφεντικό, αν και τον χρησιμοποιώ που και που, δεν μου αρέσει, αφεντικά είχανε οι σκλάβοι). Και μερικές φορές ένας κακός εργοδότης για έναν εργαζόμενο, μπορεί να είναι ένας καλός εργοδότης για έναν άλλο. Αυτή η σχέση περιλαμβάνει μέσα εκτός από θέματα οικονομικά και θέματα ψυχολογίας και άλλα που δεν έχω τις ιδιαίτερες γνώσεις για να αναλύσω. Αλλά το έχω δει μπροστά μου.
Τέλος, ο κακός εργοδότης δεν είναι απαραίτητα ο εκμεταλλευτής. Δυστυχώς, κάτι που βλέπω πολύ περισσότερο στους αρκετά νεότερους από εμένα, δίνουμε πολύ περισσότερη έμφαση στις απολαβές μια εργασίας και αφήνουμε στην άκρη άλλα πράγματα. Δηλαδή αν δουλεύεις 120 ώρες την εβδομάδα, αλλά πληρώνεσαι κανονικά για 120 ώρες, ο εργοδότης είναι καλός; Όχι, δεν είναι. Δεν ζεις για να δουλεύεις, δουλεύεις για να ζεις. Στο τέλος, η δουλειά αυτή θα σε κάψει πολύ περισσότερο από μια 40ωρη εργασία, στην οποία θα πληρώνεσαι λίγο λιγότερο από ότι αξίζεις.
Υπάρχει κακός εργαζόμενος;
Ο κακός εργαζόμενος έχει πολλά κοινά στοιχεία με τον κακό εργοδότη. Το βασικότερο όλων είναι πως το καλό και το κακό στην αγορά εργασίας είναι θέμα οπτικής. Ένας εργαζόμενος μπορεί να ταιριάξει με έναν εργοδότη που για τους άλλους είναι κακός. Αλλά μεταξύ τους, αφού τα έχουν βρει, υπάρχει αγαστή συνεργασία και όλα καλά.
Η εργασιακή ηθική στην Ελλάδα, όπου υπάρχει, είναι αρκετά περίεργη και αόριστη. Βασικά είναι ένα δίκοπο μαχαίρι. Οι Έλληνες, τουλάχιστον οι μη εργοδότες, τείνουν να είναι υπέρ του εργαζόμενου σε κάθε περίπτωση. Με εξαίρεση περιπτώσεις που ο εργαζόμενος κάνει κάτι παράνομο (και όχι σε όλες) θα είμαστε με το μέρος του εργαζομένου ότι και αν έχει κάνει, ακόμα και αν έχει κατάφωρα άδικο, ενώ αν κάποιος εργαζόμενος πάρει το μέρος του εργοδότη είναι ο τσάτσος, ο γλύφτης, ο ρουφιάνος ή ότι άλλο (μια από τις συνήθειες του Έλληνα… η ταμπελοποίηση σωρηδόν).
Δεν πιστεύω ότι υπάρχει αντικειμενικός ορισμός ενός κακού εργαζόμενου. Θεωρώ ότι ένας εργαζόμενος που δεν δουλεύει (όχι δεν αποδίδει, κάτι εντελώς διαφορετικό), ή προκαλεί προβλήματα στον χώρο εργασίας του (είτε αφορούν την ίδια την εργασία είτε τους συναδέλφους του), ή δεν ενδιαφέρεται για την εταιρεία του… γενικά πιστεύω ότι το αδιάφορος εργαζόμενος είναι ένα καλό, ίσως πιο ακριβές και περιγραφικό, συνώνυμο του κακού εργαζόμενου.
Και ναι, μπορεί η αδιαφορία να προέρχεται επειδή έχει έναν κακό εργοδότη. Αλλά είπαμε, τα πάντα είναι θέμα οπτικής.
Τελικά, αν εξαιρέσουμε τις βλακείες για τριβή και γνωριμίες κτλ, είχε δίκιο ο Πούμπουρας;
Θα ξεκινήσω με το ακραίο σενάριο. Τυχαίνει να γνωρίζω άτομο που πήγε σε εταιρεία με της οποίας το αντικείμενο δεν είχε καμία σχέση, ζήτησε να δουλέψει σαν πρακτικάριος χωρίς αμοιβή για λίγους μήνες και τον δέχτηκαν (προφανώς) και τώρα εργάζεται μόνιμα εκεί και μάλιστα σε καλή θέση. Βέβαια το άτομο αυτό είχε αρκετά προσόντα, απλά δεν είχε εμπειρία ή εκπαίδευση σχετική με τον κλάδο. Ωστόσο, αυτή η περίπτωση είναι η μόνη που γνωρίζω σε ένα κύκλο (εργασιακό και προσωπικό) άνω των 1.000 ατόμων.
Υπάρχει πολύς κόσμος που περιμένει μια δουλειά ουρανοκατέβατη (ή βυσματοκατέβατη… πάρτε το όπως θέλετε) και δεν ψάχνει δουλειά όπως θα έπρεπε… σίγουρα. Υπάρχει κόσμος που έχει απελπιστεί; Ακόμα πιο σίγουρα. Υπάρχει και κόσμος που δεν ενδιαφέρεται πλέον, ή έχει “τα προβλήματά του λυμμένα” και διατηρεί ένα status quo χωρίς ενδιαφέρον για κάτι παραπάνω. Ναι. Για όλους τους παραπάνω, έχει δίκιο ο Πούμπουρας, ότι και αν λέμε.
Αλλά υπάρχει και κόσμος που προσπαθεί, ψάχνει και παλεύει. Άνθρωποι που έχουν ανάγκη και πολεμάνε κάθε μέρα να τα φέρουν βόλτα. Είναι τουλάχιστον ανόητο να λες σε έναν άνθρωπο με οικογένεια να πάει να δουλέψει δωρεάν για να “αποκτήσει τριβή” και “γνωριμίες”. Αυτή τη συμβουλή ίσως να την έδινες σε έναν 22χρονο απόφοιτο πανεπιστημίου, ο οποίος έχει ακόμα από πίσω του μια οικογένεια που μπορεί να τον συντηρήσει. Πόσοι τέτοιοι να υπάρχουν στην αγορά εργασίας;
Η εργασιακή εμπειρία είναι σημαντική. Και ένας τρόπος να την αποκτήσεις είναι όντως να δουλέψεις εθελοντικά κάπου. Αλλά αυτή δεν είναι γενική συμβουλή, αφορά συγκεκριμένες ειδικές περιπτώσεις. Αν βγάλουμε τις σάλτσες, αυτό που είπε ο Πούμπουρας δεν ήταν λάθος. Η γενίκευση ήταν λάθος. Το ότι έβαλε σε ένα τσουβάλι όλους όσους αναζητούν εργασία, χωρίς να σκεφτεί τις ιδιαίτερες ανάγκες και περιστάσεις του καθενός.
Τελικά εγώ μπορώ να βρω δουλειά;
Αν έχεις ανάγκη και θα κάνεις ότι χρειαστεί για να ζήσεις εσένα και την οικογένειά σου και δεν σε νοιάζει αν θα είσαι σερβιτόρος ή ντελιβεράς (γιατί να μην δουλευόμαστε, αν δείτε τις αγγελίες εργασίας αυτά είναι που έχουν την μεγαλύτερη ζήτηση), ναι μπορείς. Αν ψάχνεις κάτι συγκεκριμένο (που καλά κάνεις δεν το κρίνω) θα δυσκολευτείς αρκετά. Αν περιμένεις στην πρώτη σου δουλειά ο εργοδότης να είναι σαν τον καλό βασιλιά από τα παραμύθια… δε λέω ότι δεν γίνεται, αλλά λέγονται παραμύθια για κάποιο λόγο… ψάξε την λέξη ετυμολογικά.
Νάσος Μάμαλης, Οικονομολόγος