Στο παρελθόν έχουμε μιλήσει αρκετές φορές για το κοινωνικό έργο του Στρατού. Δυστυχώς όμως αυτό το έργο είναι άγνωστο προς τους περισσοτέρους, ενώ οι λίγοι που γνωρίζουν κάτι ξέρουν μόνο για την παροχή αεροπορικών μέσων για την αεροδιακομιδή ασθενών προς κεντρικά νοσοκομεία σε Αττική και Κρήτη.
Θα μιλήσουμε σήμερα για ένα άλλο θέμα αυτό των υποδομών που είναι το Όπλο του Μηχανικού έχει προσφέρει πάρα πολλά τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό και δεν θα μιλήσουμε τόσο πολύ για το στρατιωτικό σκέλος.
Θα ξεκινήσουμε όμως με ένα ρητό που σίγουρα ισχύει «Σχεδόν κανένα σχέδιο δεν είναι δυνατό να υλοποιηθεί, χωρίς το Μηχανικό». Θα δούμε ότι αυτό δεν ισχύει μόνο για τα στρατιωτικά θέματα αλλά και για τα πολιτικά.
Το Όπλο του Μηχανικού συγκροτήθηκε επί Ιωάννη Καποδίστρια στις 28 Ιουλίου 1829 ως «Σώμα Αξιωματικών Οχυρωματοποιίας και Αρχιτεκτονικής» με έδρα το Ναύπλιο. Οι αξιωματικοί του προέρχονταν από την Σχολή Ευελπίδων που την εποχή εκείνη ήταν το πρώτο ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα της Ελλάδος και από την οποία αποφοιτούσαν μόνο αξιωματικοί του Πυροβολικού και του Μηχανικού.
Αποστολή του Μηχανικού ήταν η σύνταξη μελετών και σχεδίων για τη κατασκευή στρατιωτικών οχυρωματικών έργων, κατασκευή Στρατιωτικών και Δημοσίων κτηρίων, διάνοιξη οδών, κατασκευή οδών και την εκπόνηση πολεοδομικών σχεδίων βάση των οποίων κτίστηκαν οι πόλεις των Πατρών, Ναυπλίου, Τρίπολης και Σπάρτης. Έτσι τα πρώτα χρόνια του Ελληνικού κράτους το Μηχανικό είχε να επιτελέσει ένα Κολοσσαίο έργο για την κατασκευή πόλεων, οδών και γεφυρών. Την ίδια στιγμή από το 1837 αξιωματικοί του Μηχανικού αποτελούν την μαγιά για την ίδρυση και λειτουργία του Μετσόβιου Πολυτεχνείου.
Μέχρι και το 1878 όλα τα πολιτικά δημόσια έργα τα αναλαμβάνουν μηχανικοί απόφοιτοι του Μετσόβιου Πολυτεχνείου που πλέον για να ξεχωρίζουν από τους αξιωματικούς του Μηχανικού ονομάστηκαν: πολιτικοί μηχανικοί. Έτσι το Μηχανικό επικεντρώθηκε στην κατασκευή στρατιωτικής φύσεως έργων (π.χ. οχυρώσεις) αλλά συνέχισε στην κατασκευή δρόμων και γεφυρών ενώ σε μελέτες του Μηχανικού στηρίχτηκαν μεγάλα έργα της εποχής όπως η διάνοιξη της διώρυγας της Κορίνθου και το σιδηροδρομικό δίκτυο της Ελλάδος.
Κατά την διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων, Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και Μικρασιατικής Εκστρατείας το Μηχανικό επιτέλεσε ένα κολοσσιαίο έργο τόσο στην κατασκευή φίλιων οχυρώσεων, στην εκπόρθηση εχθρικών οχυρωματικών θέσεων, στην διάνοιξη και επισκευή οδών και γεφυρών και στην επισκευή έργων κοινής ωφελείας. Κορωνίδα της δράσης του Μηχανικού ήταν η περίοδος 1936 – 1940 που υπό την επίβλεψη του Ιωάννη Μεταξά (που ήταν αξιωματικός του Μηχανικού) θωράκισε αμυντικά την Ελλάδα σε τέτοιο βαθμό που έργα τους τόσο στο μέτωπο της Ηπείρου όσο και στη Γραμμή Μεταξά προκάλεσαν τα ευμενή σχόλια των ξένων φίλων και εχθρών.
Κατά την διάρκεια της Κατοχής αρκετοί αξιωματικοί του Μηχανικού συνέχισαν το πόλεμο στην Μέση Ανατολή πολεμώντας στην Βόρειο Αφρική και στην Ιταλία. Την ίδια στιγμή στην Ελλάδα άλλοι αξιωματικοί του Μηχανικού έδρασαν στην Εθνική Αντίσταση ενώ άλλοι δίδαξαν στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο και βοήθησαν στην επούλωση των καταστροφών που προκλήθηκαν στον πόλεμο. Με την απελευθέρωση οδηγηθήκαμε στον εμφύλιο πόλεμο όπου πάλι το Μηχανικό κλήθηκε να πολεμήσει αλλά συγχρόνως και να επισκευάσει τις καταστροφές. Να θυμίσουμε ότι οι καταστροφές στο οδικό δίκτυο της Ελλάδος είχε ξεπεράσει το 90% ενώ η καταστροφή σε μονάδες παραγωγής είχε φτάσει το 100%. Έτσι από το 1944 το Μηχανικό ανέλαβε τη διάνοιξη νέων οδών, την επισκευή υπαρχόντων οδών, την κατασκευή γεφυρών, την επισκευή του σιδηροδρομικού δικτύου. Την ίδια στιγμή κατάφερε να άρει χιλιάδες ναρκοπέδια που είχαν τοποθετηθεί τόσο κατά την διάρκεια της Κατοχής όσο και κατά την διάρκεια του εμφυλίου πολέμου.
Το 1957 αποτελεί έτος ορόσημο με την δημιουργία της Στρατιωτικής Υπηρεσίας Κατασκευής Έργων Ανασυγκροτήσεως (ΣΥΚΕΑ) που περιελάμβανε με τις 7 Μικτές Ομάδες Μηχανημάτων Ανασυγκροτήσεως (ΜΟΜΑ), στην ταχύτερη ανασυγκρότηση και ανάπτυξη ολόκληρης της Ελλάδας από το 1957 έως το 1992. Οι 7 ΜΟΜΑ με έδρες την Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο Κρήτης, Πάτρα, Λαμία, Λάρισα και Ιωάννινα υπό αντίξοες συνθήκες κατάφεραν χωρίς υπερβολή να ανασυγκροτήσουν την Ελλάδα.
Χάρη στις ΜΟΜΑ ανοίχτηκαν δρόμοι που ένωσαν δυσπρόσιτες περιοχές της Ελλάδος με κεντρικές πόλεις συνολικής έκτασης 15.000 χλμ, κατασκευάστηκαν οι εγκαταστάσεις της ΔΕΗ στην Πτολεμαΐδα, εγγειοβελτιωτικά έργα, αντιπλημμυρικά έργα, κατασκευή 17 αεροδρομίων, κατασκευή Νοσοκομείων, κατασκευή Σχολείων και ΑΕΙ κ.α. Την ίδια περίοδο οι ΜΟΜΑ ανέλαβαν και το έργο αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών και την επισκευή των καταστροφών που αυτές προξένησαν.
Δυστυχώς λόγω συμφερόντων αρκετών εργολάβων το 1992 οι ΜΟΜΑ καταργήθηκαν με αποτέλεσμα το κόστος των έργων να εκτοξευτεί.
Το 2015 επανεμφανίστηκαν οι ΜΟΜΑ ως ΜΟΜΚΑ που ανέλαβαν τη κατασκευή των hotspot τα οποία κατασκευάστηκαν με άριστη ποιότητα στο 1/6 του χρόνου και στο 1/10 του κόστους που απαιτούσαν οι πολίτες εργολάβοι!!! Συγχρόνως ανέλαβαν την κατασκευή έργων ωφέλειας του στρατεύματος και την αποκατάσταση ζημιών από φυσικές καταστροφές.
Η δράση το Μηχανικού όμως δεν σταματάει στις ΜΟΜΑ αλλά συνεχίζει έτσι επιγραμματικά θα αναφέρουμε ορισμένους τομείς:
- Διάθεση μηχανημάτων και προσωπικού για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών και την αποκατάσταση των ζημιών
- Την διάνοιξη οδών σε περιπτώσεις χιονόπτωσης σε ακριτικές δυσπρόσιτες περιοχές
- Την κατασκευή έργων κοινής ωφελείας σε ακριτικές περιοχές
- Στην Έρευνα και Διάσωση με το 747 ΕΤΜΧ (Ειδικό Τάγμα Μηχανικού) που πέρυσι βραβεύτηκε σαν η καλύτερη μονάδα Αντιμετώπισης Φυσικών Καταστροφών στην Ευρώπη!!! Το ΕΤΜΧ αναλαμβάνει την έρευνα διάσωση σε συνεργασία με το Πυροσβεστικό Σώμα και το προσωπικό αποτελείται από διασώστες, διασώστες – νοσοκόμους, διασώστες – χειριστές σκύλων και διασώστες πυροσβέστες.
- Την αποναρκοθέτηση και την καταστροφή ναρκών και μη εκρηγμένων εκρηκτικών που έχουν αφεθεί από τους πολέμους σε όλη την Ελλάδα, από το προσωπικό του Τάγματος Εκκαθάρισης Ναρκοπεδίων Ξηράς (ΤΕΝΞ). Η προσφορά και το επικίνδυνο της αποστολής του ΤΕΝΞ φαίνεται ότι από το 1954 έχουν 31 νεκρούς και 17 τραυματίες.
Όπως είπαμε το Μηχανικό δεν έχει προσφέρει μόνο στην Ελλάδα αλλά και στο Εξωτερικό. Έτσι το Μηχανικό έχει συμμετάσχει σε διάφορες εμπόλεμες περιοχές για την κατασκευή και επισκευή οδών, γεφυρών υποδομών, και δομών κοινής ωφελείας και αποναρκοθέτηση περιοχών. Ενδεικτικά και μόνο να αναφέρουμε τις αποστολές σε:
- Κόσσοβο
- Βοσνία
- Αλβανία
- Αφγανιστάν
Βλέπουμε ότι πολλά έργα που έχουν γίνει στην Ελλάδα οφείλονται στο Όπλο του Μηχανικού ενώ η συνεισφορά του στο κοινωνικό σύνολο δεν σταματάει καθόλου. Έτσι καθημερινά το προσωπικό του Μηχανικού βοηθάει στην βελτίωση της ζωής μας και στην προστασία μας.
Είδαμε ότι το έργο του δεν είναι μόνο πολεμικό αλλά και κοινωνικό. Πιστεύω ότι καλό είναι το Μηχανικό να αναλάβει στο μέλλον πιο μεγάλο ρόλο στην εκπόνηση σχεδίων και μελετών για έργα κοινής ωφελείας διότι είναι σίγουρο ότι οι αξιωματικοί του Μηχανικού θα σιγουρέψουν ότι το κόστος της κατασκευής θα μειωθεί ενώ θα αυξηθεί η ποιότητα. Δεν είναι τυχαίο ότι δρόμοι που κατασκεύασε ο στρατός πριν 40 και 50 χρόνια δεν έχουν πάθει τίποτε ενώ δρόμοι που έχουμε πληρώσει εκατομμύρια ευρώ στο χρόνο πάνω είναι γεμάτοι λακκούβες αυξάνοντας την επικινδυνότητα των οδηγών. Άλλωστε όπως αναφέραμε και πιο πάνω «Σχεδόν κανένα σχέδιο δεν είναι δυνατό να υλοποιηθεί, χωρίς το Μηχανικό».
Θ. Σ., Αξιωματικός Ειδικών Δυνάμεων
