Βαλκάνια, η κομματιασμένη γη, το αιώνιο καζάνι που βράζει από οργή, η οργή του ορφανού τεκνού των αυτοκρατοριών του παρελθόντος. Τα Βαλκάνια, αυτό το έξοχο άκρο της Ευρώπης εκτός από παραδόσεις, κουζίνα, μουσική και πανάρχαια έθιμα που επιβιώνουν μέχρι σήμερα, είναι μια γεωγραφική περιοχή μοναδική και ενδιαφέρουσα για μελέτη κάθε λογίων ειδικών και ερευνητών. Ιστορικών, διαφημιστών, προπαγανδιστών, νευρολόγων και θαυματοποιών.
Στη περιοχή αυτή, κουλτούρες, χώρες, ταυτότητες, μίση και πάθη γεννιούνται και πεθαίνουν εν μια νυκτί χωρίς καμία επίκληση στη λογική η στην αντικειμενικότητα. Ζωντανό παράδειγμα τα Σκόπια. Αν διαβάζοντας περιμένετε να μιλήσω για το Φίλιππο τον Αλέξανδρο τα Σκόπια και τη Μακεδονία σας το λέω εξ αρχής αδίκως περιμένετε. Τα πράγματα όσων αφορά στο θέμα αυτό είναι απλά και ξεκάθαρα για το τι είναι τι. Γελάει ο κόσμος πραγματικά. Έλα μου ντε που η ιστορία μα διδάσκει ότι μεγαλύτερες δυνάμεις κατέρρευσαν για πιο ασήμαντες προφάσεις από ένα όνομα και ότι αυτό σημαίνει. Δεν υπάρχει ούτε ΕΝΑ σημείο λογικής στις αξιώσεις των Σκοπιανών.
Το πρόβλημα όμως για να γίνει αντιληπτό, πρέπει να αναλυθεί από την αρχή και γι’ αυτό το λόγο, το θέμα των Σκοπίων θα αναλυθεί στο 2 μέρος του αφιερώματος αυτού. Η απάντηση στην ερώτηση: Γατί γίνονται όλα αυτά στα βαλκάνια εν έτη 2018; Γιατί ακόμα σφάζονται αυτοί οι παλαβοί μεταξύ τους αναρωτιέται η καθόλου αθώα ομήγυρη δυτικά και ανατολικά. Μεγάλη ιστορία! Συγκεκριμένα, η κρίση των Βαλκάνιων αρχίζει κάπου τον έκτο αιώνα μ.Χ. με τις μαζικές πληθυσμιακές μετακινήσεις από το βορρά. Άβαροι, Σλάβοι, Βούλγαροι και ΣΙΑ έμελλαν να ανασχηματίσουν τη πολιτισμική ταυτότητα των βαλκάνιων για πάντα.
Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία ήταν η μοναδική δύναμη στην Ευρώπη του πρωίμου Μεσαίωνα που είχε την ισχύ και όντως κατέβαλλε την πρώτη και ίσως τελευταία σοβαρή προσπάθεια στο να εντάξει τους καινούριους λαούς που εγκαθίσταντο στη βαλκανική χερσόνησο στο ευρύτερο πλαίσιο μιας κοινοπολιτείας εθνών και πολιτισμών με έντονα στοιχεία και εξίσου φλογερό ταπεραμέντο με τους Σλάβους και τους υπολοίπους λαούς που κατέληξαν στα βαλκάνια, ελκυόμενοι από την αίγλη της Μεσαιωνικής Ρωμιοσύνης. Η Βυζαντινή Κοινοπολιτεία πέτυχε πολλά πράγματα με τους βορείους γείτονες της. Χάρισε απλόχερα σε όλα τα σημεία του ορίζοντα τα κειμήλια του Ελληνορωμαϊκού μεγαλείου μεταξύ άλλων, δίκαιο, γλώσσα, οργανωμένη θρησκεία και ταυτότητα. Έλα μου ντε που ίσως ξεφύγανε κάπως με την απλοχεριά και εδώ ταιριάζει η φράση, δώσε θάρρος στο χωριάτη να σ ‘ανεβεί στο κρεβάτι. Κυριολεκτικά. Δεν με ξαφνιάζει το χάος των Βαλκανίων.
Έβαλε και το Βυζάντιο το χεράκι του. Ωστόσο, ένας από τους βασικούς λόγους της έντονης αποσταθεροποίησης της ευλογημένης και καταραμένης συνάμα περιοχής, η ανάληψη της σκυτάλης της επιρροής από τους Οθωμανούς. Ένας λαός πολεμικός χωρίς καμία απολύτως ικανότητα εδαφικής διαχείρισης, οι Οθωμανοί αρπάξαν τα βαλκάνια ήδη μερικώς αποσταθεροποιημένα από τα δυτικά βασίλεια και πόλεις κράτη των Λατίνων και όπως ήταν φυσικό τα αποτελείωσαν. Η βραχύβια Σερβική αυτοκρατορία του Στέφανου Ντούσαν, ζωντανή απόδειξη της Βυζαντινής επιρροής στα βαλκάνια όσο κι αν πάσχιζε να αναδειχθεί ως ανάδελφο κράτος, αν και πολλά υποσχόμενη δεν ήταν ικανή να αναβιώσει μια ισχυρή δύναμη νοτιά του Δούναβη που να μπορούσε να εμπνεύσει μια αποτελεσματική αντεπίθεση στην αυξανομένη δύναμη των Οθωμανών.
Σημαία της Σερβικής αυτοκρατορίας του Στέφανου Ντούσαν
Οι ακάθεκτη παρακμή του Βυζαντινού κράτους από το 14ο αιώνα και ο ασίγαστος αλληλοσπαραγμός για τα πρωτεία της εξουσίας σε συνδυασμό με τη συνεχή επιτηδευμένη αποσταθεροποίηση που προκαλούσαν οι Λατίνοι υποδαυλίζοντας τις εχθροπραξίες μεταξύ των βαλκανικών βασιλείων, έδωσαν το έναυσμα στους Οθωμανούς να εισβάλλουν και εν τελεί να πέτυχουν την ολική κατάκτηση της ταραχώδους αυτής περιοχής υστέρα από τουλάχιστον 4 αιώνες χάους. Η κατηφόρα δεν είχε σταματημό.
Ο εξασθενημένος από τις προαναφερθείσες καταστάσεις πληθυσμός των βαλκάνιων ο οποίος παράτησε τις ερημωμένες από τον πόλεμο και την αποσταθεροποίηση επαρχίες για τις μεγάλες πόλεις έμελλε να μειωθεί ακόμη περισσότερο στα χεριά των Οθωμανών και τη παράδοση των τελευταίων στη λεηλασία των κατακτημένων πόλεων, την οποία απέκτησαν από τους φοβερούς Μογγόλους κατακτητές προγονούς τους από την εποχή των πολέμαρχων του Τζένκινς Χαν. Υστέρα από την εγκαθίδρυση των Οθωμανών, η οικονομική πολιτική και θεσμική διαχείριση τους έκανε τα πράγματα χειροτέρα για τους υπόδουλους λαούς. Η φύση της οικονομικής οργάνωσης αλλά και ο παράδοξος τρόπος με τον οποίο η δικαιοσύνη απονέμονταν φανερώνει τον εισπρακτικό και παρασιτικό χαρακτήρα του οθωμανικού κράτους.
Τα κράτη των βαλκάνιων, παρόλες τις διάφορες τους τις έχθρες και τα αντικρουόμενα συμφέροντα τους, βασίζονταν σε μια τρόπον τινά κοινή πολιτισμική γραμμή, αυτή της Βυζαντινής κοινοπολιτείας και αυτό έκανε τα πράγματα ακόμα πιο δύσκολα για τους Οθωμανούς οι οποίοι προχώρησαν σε επίμονες τακτικές πολιτισμικού ξεριζωμού για να διχάσει ακόμα περισσότερο τα βαλκανικά έθνη. Στον απόηχο αυτών των τακτικών αποδόμησης της βαθιά ριζωμένης βυζαντινής παράδοσης στα Βαλκάνια, -γεγονός που επιβεβαιώνεται σε πληθώρα κοινών πολιτισμικών στοιχείων των βαλκανικών λαών: πιστή, εμβλήματα, σημαίες οπλισμός, αρχιτεκτονική, μουσική, τέχνη κ.α. – τα κράτη της Σερβίας και τη Βουλγαρίας ήδη από παλιότερα είχαν βλέψεις για κυριαρχία στη χερσόνησο και εκμεταλλευόμενοι το κενό που άφησε το Βυζάντιο, θα έλεγε κάνεις παλιός “σπιτονοικοκύρης”, προσπάθησαν να αποκτήσουν τη δικαιοδοσία κυριαρχίας στα Βαλκάνια διχάζοντας περεταίρω τους λαούς της χερσονήσου. Δρυος πεσούσης πας ανήρ ξυλεύεται.
Οι Οθωμανοί χρησιμοποίησαν κατά κόρον το διαιρεί και βασίλευε για να καταφέρουν να ελέγξουν αποτελεσματικά τα Βαλκάνια και τα αποτελέσματα είναι φανερά ακόμα και στις μέρες μας.
Γεώργιος Α. Ράπτης, Ιστορικός
Την συνέχεια του άρθρου θα τη βρείτε ΕΔΩ
